Yap-İşlet-Devret modelindeki proje sözleşmelerinin imtiyaz teşkil etmediğine ilişkin 3996 Sayılı Kanun’un ilgili maddeleri Mart 1996 tarihinde Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiştir. Bu kararın bir sonucu olarak Bakanlığımız ile firmalar arasında mutabakata varılan Yap-İşlet-Devret ve İşletme Hakkı Devri modeli kapsamındaki Uygulama Anlaşmaları imzadan önce Danıştay’a gönderilerek görüş alınmakta olup bu durum bazı güçlüklere ve gecikmelere yol açmaktadır.
Dolayısıyla, özellikle YİD modeli ile yürütülen çalışmalar başta olmak üzere ihtiyaç duyulan yabancı yatırımcı ilgisi geride bıraktığımız yakın dönemde bekienen ölçüde gerçekleşmemiştir. Konuyla ilgili kamuoyunun yakından bildiği gibi, uluslararası yatırım kreditörleri-finansörleri, sınırötesi yatırımlarda “uluslararası tahkim” şartını gözetmektedirler.
Yap-Işlet-Devret modeli herşeyden önce bir finansman modelidir. İnşaatı yapan ve/veya işletmeyi üstlenen firma finansman sağlama aşamasında uluslararası tahkim şartının olmaması nedeniyle güçlüklerle karşılaşmakta veya başarısızlığa uğramaktadır. Dolayısıyla. Anayasal mevzuatımızdan kaynaklanan bu tür kısıtlamalar nedeniyle çok sayıda yabancı yatırımcı, proje finansman güçlükleri bağlamında beklenen ölçüde yatırım girişiminde bulunamamıştır.
Ancak bilindiği gibi, “uluslararası tahkim” hususu geçtiğimiz yıl Meclisimiz tarafından gerçekleştirilen bir dizi Anayasa değişikliği ile çözüme kavuşturulmuştur. Yapılan değişiklikle ulusal ve uluslararası tahkim ile özelleştirme kavramına Anayasa’mızda yer verilmiştir. Anayasa değişikliğine paralel olarak çıkartılması gereken uyum yasaları kapsamında 4492. 4493 ve 4501 sayılı Kanunlar yürürlüğe konulmuştur.