Petrol Kanunu 01

1. Yerden çıkarılan veya çıkarılabilen mayi veya gaz halindeki bilcümle tabii hidrokarbonlara;
2. Mayi petrol, veya gazla birlikte istihsale elverişli olan veyahut bunların içinde erimiş bulunan bilcümle asfalt ve diğer sulp hidrokarbonlara;
3. Yukardaki fıkralarda yazılı maddelerden müştak hidrokarbon mahsullerine ;

“petrol”

1. Petrol Araştırması ile ilgili olmak üzere arazinin yerden ve havadan topografik, jeolojik, jeoşimik ve benzeri usullerle mesaha ve tetkik edilmesine ve –arama sondajları hariç- lüzümlu ameliye, tecrübe ve jeolojik malumat almak amacıyla sondajlar yapılmasına “jeolojik istikşaf”;
2. Petrol bulmak veya petrollü arazinin vüsatini tespit etmek maksadiyle tecrübe kuyuları açılmasına “arama sondajı”;
3. (a) ve (b) fıkralarındaki ameliyelerin hepsine birden “arama”;

1. 1. Arama, keşif, inkişaf, istihsal tasfiye ile petrolün ve petrol mahsullerinin depolanmasına, nakledilmesine ve satılmasına ;

(Petrol mahsullerinin doğrudan doğruya tüketiciye perakende olarak veya tevzi müesseseleri tarafından satışı, satış için gerekli depolama ve nakliye iţleri hariç)

1. Yukarıdaki ameliyelerden her hangi biri için luzumlu enerji ve su tesislerinin, bina, kamp ve bilcümle tesislerle techizatının inşaasına, kurulmasına ve işletilmesine;
2. A ve b bentlerinde sözü geçen ameliyelere müteallik idari faaliyetlere,

“petrol ameliyatı” veya sadece “ameliye”;

1. Bu kanuna göre verilen petrol arama ruhsatnamesine “arama ruhsatnamesi”;
2. Bir arama ruhsatnamesinin taaluk ettiği sahaya “arama sahası”;

1. Bu kanuna göre verilen petrol iţletme ruhsatnamesine “iţletme ruhsatnamesi”;
2. Bir işletme ruhsatnamesinin taaluk ettiği sahaya “işletme sahası”;

25

1. 1. Petrol hakkı sahibininTürkiye’de ödemekle yükümlü olduğu Kurumlar Vergisi ve tevkifatı ile hissedarlar adına tevkif edilmesi gereken Gelir Vergisi hariç, petrolle doğrudan doğruya ilgili vasıtalı vergilerle,Gümrük ve resimleri dahil olmak üzere petrolün Türkiye içinde veya dışında en yakın erişilebilir dünya piyasasında evsaf ve izafi ağırlık bakımlarından normal olarak mutad ayarlamalara göre tespit edilmiş serbest rekabet fiyatına; aynı evsafta petrolün dünya piyasasından Türkiye’de teslim edildiği yere kadar getirilmesi için gerekli bütün giderlerin eklenmesi ile elde edilen meblağı veya erişilebilir dünya piyasası mevcud olmadığı takdirde petrol hakkı sahibi tarafından Türkiye’de teslim edildiği yerde fiilen uygulanan satış fiyatına “Piyasa fiyatı”: (Bu fıkrada belirtilen serbest rekabet fiyatı ihtiyacın devamlı olarak teminine müsait bir piyasada fiilen sağlanabilen fiyattan yüksek olamaz.)

1. 1. Tasfiye edilmiţ petrol mahsullerinden başka petrolün kuyu başından Türkiye’de teslim edildiği yere kadar getirilmesi için Gelir ve Kurumlar vergileri ile bu vergiler sebebiyle tevkif edilmesi gereken vergilerden gayri vasıtalı ve vasıtasız vergilerde dahil olmak üzere gereken bilcümle masrafların piyasa fiyatından düşülmesi ile elde edilen rakama “kuyubaşı fiyatı”;

Türkiye’de ürettiği petrolün,

Türkiye içinde veya dışında en yakın erişilebilir dünya piyasasında evsaf ve izafi ağırlık bakımından normal olarak mutad ayarlamalara göre tesbit edilmiş serbest rekabet fiyatına, aynı evsafta petrolün dünya piyasasından Türkiye’de teslim edildiği yere kadar getirilmesi için gerekli bütün giderlerin eklenmesi ile elde edilen meblağı veya erişilebilir dünya piyasası mevcut olmadığı takdirde, petrol hakkı sahibi tarafından Türkiye’de teslim edildiği yerde fiilen uygulanan satış fiyatına Piyasa Fiyatı (Bu fıkrada belirtilen serbest rekabet fiyatı ihtiyacın devamlı olarak teminine müsait bir piyasada fiilen sağlanabilen fiyattan yüksek olamaz.)

26

Miadı bir yıldan fazla olan malzeme ve tesisat masrafları ve genel idare giderleri hariç olmak üzere arama maksadiyle yapılan masraflara “arama giderleri”;

27

1. 1. Miadı bir yıldan fazla olup tesis edilmemiş veya kullanılmamış olan veya tesisinden veya kullanılmasına başlanmasından itibaren bir sene sonunda kullanılabilecek durumda olan veya hurda kıymeti bulunan tesisat veya malzeme masrafları kariç olmak üzere kuyu, açma temizleme, derinleştirme, bitirme veya bu ameliyelere hazırlık için ve bunlara müteferri olarak yapılan bilcümle işcilik, yakıt, tamir, bakım,nakliye ikmal ve malzeme masraflarına “ sondaj fer’I giderleri”;

1. Sondaj aletleri ve benzerleri techizat hariç olmak üzere sondaj fer’I giderleri ile ekonomik miktarda petrol verimi olmayan kuyuların açılmasında kullanılan veya gerekli olan herhangi bir maddi ekonomik değer için yapılan masraflara “yurt ekonomisi yönünden verimi olmayan kuyuların açılma giderleri” ;

28

Muayyen bir arazide bir petrol ameliyatı yapmak hakkına karşılık Devlete arazi vüsatine göre ödenen sabit meblağlara “Devlet hakkı”;

29

İstihsal olunan petrol üzerinden devlete verilecek hisseye “Devlet Hissesi”;

30

1. 1. Menkul ve gayrimenkul mallara, sınai haklara, menkul kıymetlere ve bunlara taalluk eden her nevi hak ve menfaatlere “ İktisadi kıymetler”;

1. 1. Petrol hakkı sahibinin Türkiye’deki petrol ameliyatı ile ilgili olarak kullanmaya tahsis ettiği sermaye mevcutlarının Vergi Usul Kanununa göre hesaplanmış kıymetine “sermaye mevcutları esası”;

1. Vergi Usul Kanununda değerlendirme ölçütleri gösterilen ekonomik işletmelere dahil kıymetler ile petrol hakkı sahibinin aynı kanunun hükümleri gereğince sermaye hesabına alarak aktifleştirdiği arama giderleri, sondaj fer’I gidaerleri ve yurt ekonomisi yönünden verimi olmayan kuyuların açılma giderlerine “ sermaye mevcutları”;

31

Petrol dahil, gerek ham, gerek yarı mamul, yahut bilcümle eşya techizat, alat, edevat, makina, nakil vasıtaları, bilcümle diğer vasıtalar ve bunlara mütedair yedek parçalara “malzeme”;

32

Bir işletme hakkına dahil petrollü araziden her birine “ münferit saha”;

33

15,5 santigrat derecesinde ve her santimetrekare başına 1,03 kilogram tazyik altında ölçülen 158,984 litre ( 42 galonluk bir varil) mayi petrole veya 500 metreküp gaz halindeki petrole “petrol birimi”;

34

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanına “Bakan”;

35

Bu kanunun uygulanması ile görevlendirilen kuruluşa “Petrol İşleri Genel Müdürlüğü”;

36

Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’ne “Genel Müdür”;

37

38

Hakiki veya hükmi şahıslara “şahıs”;

39

Bu kanunun tatbik suretini göstermek üzere neţrolunacak Petrol Nizamnamesine “Nizmname”;

40

Türkiye Cumhuriyeti Devletine “ Devlet”;

41

Milli ekonominin ihtiyaçları, petrol varlığının korunması ve sahanın verimi gözönünde bulunudurularak Petrol İşleri Genel Müdürlüğünce her kuyu itibariyle ekonomik olduğu kabul ve tespit edilecek 24 saatlik verine

“ Ekonomik Miktarda Petrol”;

42

Türk Silahlı Kuvvetleri ve Türkiye’nin diğer kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişiliklerin ve Türkiye’deki tasfiyehanelerin petrol tasfiye etmek için kullandıkları petrol ve Türkiye hudutları ve karasuları dahilinde her türlü yabancı kara, deniz ve hava vasıtalarına verilen petrolün tümüne “memleket ihtiyacı”;

Denilir.

BÖLÜM :3 Taktire Esas Olan Kıstaslar

Petrol hakkı iktisabı içi yapılan bir talebin kabul ve reddedilmesinde:

1

Talebin milli menfaatlere ve bu kanunun maksadına uygun bulunup bulunmadığı;

2

Talebin;

1. 1. Tatbik olunan kanun ve nizamnamelere ve talimatlara riayetkarlığı;

1. 1. Bu kanunun maksadına uygun bir surette çalışacağı hususunda karine olabilecek evvelki faaliyetleri;

1. 1. Benzeri ameliyatın yürütülmesindeki tecrübesi;

1. Tasarlanan petrol ameliyatını yürütmek hususundaki mali iktidarı;

3

Yukarıdaki fıkralara göre aynı derecede kabule şayan bulunan müracaatlar arasında tercih yapılırken müracaat sırası;

nazara alınır.

BÖLÜM: 4 Memnuiyetler ve Hususi Kayıtlar

1. 1. Bu kanuna göre müsaade, arama ruhsatnamesi, işletme ruhsatnamesi veya belge alınmadan hiçbir petrol ameliyesi yapılamaz.

1. Başka bir kanuna göre asfalt veya diğer bir sulp hidrokarbon yatağı için verilmiş herhangi bir hak, bu hakkın sahibine bir petrol ameliyatı yapmak veya bir ameliyeye müdahale etmek hakkını vermez.

Petrol ile ilgili; müsade, arama ruhsatnamesi ve işletme ruhsatnamesi alma hakkı devlet adına, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı’na aittir. Ortaklık bu hakkı bizzat veya idaresine ve sermayesine hakim olduğu uzman kuruluşlar aracılığı ile kullanır veya bu kanun hükümleri dahilinde bu kuruluţlara devredebilir.

Bu kanundaki esaslara uygun olmak şartıyla, sermayelerinde kamu payı bulunanlar da dahil, sermaye şirketlerine veya yabancı devletler mevzuatına göre sermaye şirketi niteliğinde bulunan özel hukuk tüzelkişilerine müsaade, arama ruhsatnamesi, iţletme ruhsatnamesi verilebilir.

Kuruluş amacına uygun olmak şartıyla, yukarıda belirtilen tüzel kişilere, ülke ekonomisine yararlı olması halinde, Bakanlar Kurulunca belge verilebilir. Ancak yürürlükteki mevzuat çerçevesinde yapılan özelleştirme sonucu, özelleştirilen kuruluşun devri tarihinde söz konusu belge, kuruluşu devralan özel hukuk tüzel kişilerinde devredilmiş sayılır ve belgenin tescili ile diğer işlemler Petrol İşleri Genel Müdürlüğünce yapılır.

Aşağıdaki yerlerde Bakanın mahsus müsaadesi olmadan petrol ameliyatı yapılamaz:

1

Devletin hudutlarından 5 kilometre mesafe dahilinde veya askeri yasak bölgeler içinde,

2

Tarihi veya dini bir yer veya tesise, petrol ameliyatı ile ilgisi bulunmayan bir yapıya veya su tesisine, bir yol veya umumi geçide 60 metre mesafe dahilinde,

3

Bir şehir veya kasaba belediye imar sahası dahilinde.

Müsaade, arama ruhsatnamesi, işletme ruhsatnamesi veya belge sabine bu kanunla veya başka kanunla girilmesi veya bulunulması memnu olan bir yere girme veya o yerde bulunma hakkı vermez.

1

Müracaat sahibi, ameliyat esnasında vukuu melhuz zarar ve ziyanı ve bu kanuna göre ödemek mecburiyetinde kalacağı her türlü meblağları karşılamak üzere, Petrol İşleri Genel Müdürlüğünce tespit edilecek makul miktarda teminat vermedikçe , müsaade, arama veya iţletme ruhsatnamesi veya belge alamaz.

2

Bakan, Petrol İşlerini Genel Müdürlüğü’nün teklifi üzerine petrol hakkı sahibinin yatırmış olduğu teminatın değiştirilmesini veya makul nispette çoğaltılmasını isteyebilir. Bu talebe Bakanın tayin edeceği makul müddet içerisinde uymayan petrol hakkı sahibine yeniden 90 günlük mühlet verilerek bu müddet zarfında talebe uymadığı taktirde sahip olduğu müsade, arama ruhsatnamesi, işletme ruhsatnamesi , işletme ruhsatnamesi veya belgenin nihayetleneceği bildirilir.

Petrol hakkı sahibi, petrol ameliyatında veya bu ameliyat dolayısıyle tehlikeli fiil yapmamaya veya bunların yapılmasına mahal vermemeye mecburdur.

Bir petrol ameliyatını tehdit eden bir hal hasıl olduğu taktirde, tehdit altında bulunan petrol hakkı sahibi derhal Petrol İşleri Genel Müdürlüğünü ve bundan müteessir olabilecek diğer petrol hakkı sahiplerini haberdar eder ve tehditin mahiyeti ile bunu önlemek üzere alınmakta olan tedbirleri bildirir.

BÖLÜM:5 Milli Menfaatin Korunması

1

Yabancı devletlerin doğrudan doğruya veya dolayısıyla idaresinde müessir olabilecekleri mikyasta veya şekilde mali ilgileri veya menfaatleri bulunan hükmi şahıslar la yabancı bir devlet için veya yabancı bir devlet adına hareket eden şahıslar;

1. 1. Petrol hakkına sahip olamazlar ve petrol ameliyatı yapamazlar;

1. 1. Petrol ameliyatına luzumlu menkul ve gayrimenkul emvali satın alamazlar, bunlara sahip olamazlar veya bunlar üzerinde hak ve menfaat tesis edmezler;

1. Bir petrol ameliyatına müteferri veya onun bir kısmını teşkil eden tesisleri kuramaz ve işletmezler.

2

Bakanlar Kurulu kararı ile bu hükme istisna tanınabilir. Bu karar aleyhine 1 inci fıkradaki şahıslar tarafından adli ve idari kaza merciilerine müracaat olunamaz.

1

Petrol hakkı sahipleri, 1 Ocak 1980 tarihinden sonra keşfettikleri petrol sahalarında ürettikleri ham petrol ve tabii gazın tamamı üzerinden kara sahalarında % 35’ini ve deniz sahalarında % 45’ini ham veya mahsul olarak ihraç etmek hakkına sahiptirler, geri kalan kısım ile 1 Ocak 1980 tarihinden önce bulunmuş sahalardan üretilen ham petrol ve gazın tamamı ve bunlardan elde edilen petrol memleket ihtiyacına ayrılır.

Petrol hakkı sahiplerinin ürettikleri ham petrol ve tabii gazdan memleket ihtiyacını karşılamak üzere ayrılan kısımına piyasa fiyatı uygulanır. Piyasa fiyatının teşekkülüne esas olan ve bu Kanunun 3 üncü maddesinin 25 inci fıkrasında zikredilen unusurları ve uygulama esaslarını tespite Bakanlar Kurulu yetkilidir. Bakanlar Kurulu bu yetkiyi gerektiğinde Bakana devredebilir.

Petrol hakkı sahibince kendi petrolü için talep ettiği piyasa fiyatına esas olan serbest rekabet fiyatı Bakanlıkça bu esaslar dahilinde değerlendirilerek onaylanır.Dünya serbest rekabet fiyatları değiştikçe bu işlem tekrarlanır.

Ülkede petrol mahsullerinin fiyatlarının teşekkülüne esas olan unusurların ve uygulama esaslarının belirlenmesine Bakanlar Kurulu yetkilidir.

2

Bakan, mevcut kuyulardan kafi miktarda petrol istihsal etmelerini petrol hakkı sahiplerinden isteyebilir. Bununla beraber hiçbir petrol hakkı sahibi;

1. 1. Kuyulardan en iyi verimle azami istihsal nispetinden fazla istihsal yapmakla,

1. 1. Diğer petrol müstahsillerinden istenilenden daha büyük nispette istihsalini artırmakla mükellef tutulamaz.

Ancak milli emniyetin veya hakkaniyetin gerektirdiği veya israfın önlemenin emrettiği biçimde, Bakanlar Kurulu Kararıyla , bu kaideden inhiraf edilebilir.