MADENCİLİK FAALİYETLERİ

MADENCİLİK FAALİYETLERİ

TDünya ekonomisinde çağlar boyu sanayiinin temelini teşkil eden ve ülkelerin kalkınmasında itici rol oynayan madencilik sektörü. üzerinde önemle durduğumuz sektörlerdendir. Ülkemiz gerek potansiyel, gerekse maden çeşitliliğ’ı açısından önemli hammadde kaynaklarına sahiptir. Ancak bu kaynakların gereği kadar geliştirildiğini söylemek maalesef mümkün değildir. Ülke kaynaklarını geliştirmek ve kalkınmanın emrine vermek amacıyla bu alandaki faaliyetlerimiz dönem boyunca hızlandırılmıştır. Bu çerçevede;

Maden Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmeliğin 2. 4. 14. 22. 72, 73 ve 75 inci Maddeleri değişlirilmiş ve Geçici 20 inci Madde ilave edilerek uygulamada karşılaşılan problemler çözümlenmişlir. Maden Kanununun uygulanmasına dair yönetmelikte yapılan bu değişiklik 04 Nisan 1998 gün ve 23307 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmişlir.
Metan Gazı’nın 3213 sayılı Maden Kanunu kapsamına alınması çalışmaları sonuçlandırılmış. Kararname 21.02.1998 gün ve 23256 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Metan gazının Kanun kapsamına alınması ile şu anda işçi sağlığı ve iş güvenliği açısından varlığı büyük tehlike oluşturan bu gazın kazanımı amacı ile girişimcilerin yatırım yapabilmeleri için gerekli ruhsat güvencesi sağlanmış, gazın ekonomiye kazandırılması için zemin hazırlanmıştır.
Gelecek açısından büyük ümitler vaat eden mermercilik sektörünün teşvik edilmesi amacı ile KOBİ kredilerinden bu sektörün yararlandırılması için 1998 yılında Hazine Müsleşarlığı nezdindeki girişimler sonucu mermer sektörü KOBİ kredileri kapsamına alınarak sektöre önemli bir devlet desteği sağlanmıştır. Bu destek ile mermer sektörünün, Gümrük Birliği ve Avrupa Birliği içinde ekonomik uyum sağlaması, üretim kalite ve standartlarını yükseltilmesi, ürün geliştirmeye yönelik taleplerinin karşılanması, Avrupa Birliği içinde rekabet gücünün artırılması amaçlanmıştır.
28.02.1998 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 4342 sayılı Mera Kanununda madenciliği olumsuz yönde elkileyen hususlar konusunda girişimlerde bulunulmuştur.
1983 yılında yürürlüğe giren Çevre Kanununa dayanılarak ilki 1994 ikincisi de 23.06.1997 tarihinde 23028 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED yönetmeliği ile ilgili olarak Bakanlıkça yapılan çalışmalar ve madencilik sektörü ile ilgili yapılması gereken değişiklikler belirlenerek Çevre Bakanlığına iletilmiştir. Çevre Bakanlığınca yeni bir ÇED Yönetmelik Taslağı hazırlamış ve ilgili kuruluşların görüşlerine sunulmuştur. Bakanlığın görüşlerine yer verilen ve madencilik sektörü önündeki ÇED ile ilgili sorunları çözeceğine inandığımız yeni ÇED yönetmeliği, ilgili Bakanlıkça yayımlanma aşamasına getirilmiştir.
05 Ağustos 1999 tarih ve 23777 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 30.07.1999 tarihinde kabul edilmiş 4424 sayılı Yasa ile Maden Kanunu’na bir ek madde ilave edilerek Zonguldak Karabük-Bartın illerini kapsayan Havza-i Fehmiye sınırlarının küçültülmesi için ilk adım atılmıştır. Bu Yasadan sonra 14.04.2000 tarih ve 2000,’525 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile havzanın yeni sınırları belirlenmiştir. Havza sınırları dışında kalan bölge 3213 sayılı Maden Kanunu kapsamında yapılacak ihale ile en kısa sürede madenciliğe kazandırılacaktır.
Madenciye daha iyi hizmet verebilmek amacı ile Maden İşleri Genel Müdürlüğü’ne tüzel kişilik kazandırılması ve bölge teşkilatlarının kurulması için bir Kanun Tasarısı hazırlanmış Başbakanlık Makamına sunulmuştur.
Geçmiş yıllarda birikmiş ve aramalara açılması gereken sahaların tamamının madencilik faaliyetlerine açık hale getirilmesi için çalışmalar sürdürülmüştür. Maden arama, ön işletme ve işletme ruhsatlı olup, kanuni hükümlerini yerine getirmemiş ya da terk edildiği için düşmüş sahaların tekrar madencilik faaliyetlerine açık hale getirilmesi için bu güne kadar 9.047 adet sahanın ihale işlemleri tamamlanmışlır. 1999 yılında da bu çalışmalar sürdürülmüş; bu yıl içinde 1800 saha ihale edilmek üzere ilan edilmiş, bunların büyük bir bölümü madencilik faaliyetlerine kazandırılmıştır. Yasal olarak ihale edilmesi gereken sahaların madencilik faaliyetlerine en kısa sürede kazandırılması icin Bakanlık bu çalısmalarını sürdürmektedir.
3213 sayılı Maden Kanunun 32. maddesi ile “madencilik faaliyetlerinde bulunulmayacak veya ruhsat hakkından vazgeçilen alanların terkinin nasıl yapılacağı” hükme bağlanmıştır. Bu Maddenin uygulanması ile ilgili Yönetmeliğin 28. maddesinde terk edilen salıaların “3 gün içinde kontrol edileceği” belirtilmesine karşın, sürenin çok kısa oiması nedeni ile bu kontrolün, süresi içinde yapılması mümkün olmamıştır. 23 Şubat 2000 tarih ve 23973 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Yönetmelik değişikliği ile bu süre 3 aya çıkarılmış, bunun yanı sıra Kanun Maddesinin uygulanmasında karşılaşılan sorunların çözümü de sağlanmıştır.
23 Şubat 2000 tarih ve 23973 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Maden Kanunu’nun Uygulanmasına Dair Yönetmeliğin 51. maddesinde yapılan düzenleme ile Avrupa Birliği ülkelerinin dışındaki ülkelerden yapılacak, demir-çelik sektörünün kullandığı kömür hariç. kömür, petrokok ve krom cevheri ithaline gümrük resmine esas bedelinin % 10’u, demir cevherinin % 2.5’i fon getirilmişlir. Yapılan Yönetmelik değişikliği ile diğer sektörlere göre % 15 oranında daha fazla vergilendirilen yerli maden üreticilerimizin korunması, hiçbir katma değer üretmeyen ithalatçı ile en az eşit şartlarda rekabet edebilmesi amaçlanmıştır.
29 Aralık 1999 tarih ve 23921 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararı ile sanayi hammaddesi olan alçıtaşı (jips ve anhidrit)’nın maden ruhsatına tabi madde olarak ve kırılarak ve/veya öğütülerek kullanılacak olan kalsit de mermer ruhsatına tabi madde olarak Maden Kanunu kapsamına alınmıştır. Madencilik sektöründe yaratılan katma değer yapılacak yatırım ile doğru orantılıdır. Yatırımcının da aradığı en önemli husus Maden Kanunu kapsamında verilmiş ruhsatla gelen yatırım güvencesidir. Bakanlar Kurulu Kararı ile Taşocağı Nizamnamesinde ruhsat güvencesi olmayan alçı taşı ve kalsit madenciliğine ruhsat güvencesi sağlanmıştır.
Ülkemiz jeotermal kaynaklar bakımından zengindir. Ancak jeotermal kaynaklar ile ilgili yasal bir düzenleme olmadığı için sektöre gereken yatırım yapılamamaktadır. Yasal boşluğun doldurulması için hazırlanan “Jeotermal Kaynaklar ve Mineralli Sular Kanunu” tasarısı yasalaşması için Bakanlar Kuruluna sunulmuştur.
Ülkemizde tuz işletmeciliği Tuz Kanunu kapsamında Tekel Tuz İşletmeleri Genel Müdürlüğü tarafından Devlet eli ile yapılmaktadır. Tuz’un Maden Kanunu kapsamına alınması için 2000 yılının ilk yarısında yapılan çalışma, yasalaşması için Meclise gönderilmiştir.
Kamulaştırma ile ilgili Maden Kanununun 46. maddesinin 2. bendinin Anayasa Mahkemesince iptalinden sonra yerine yeni bir düzenleme yapılmamış, konunun Yönetmelikte yapılacak değişiklik ile çözümlenmesi için 46. maddeyi de içeren Maden Kanunu’nun Uygulanmasına Dair Yönetmelik Değişiklik Taslağı hazırlanmış, ancak Başbakanlıkça kamulaştırma ile ilgili madde, kanuni düzenlemeye ihtiyaç olduğu gerekçesiyle uygun bulunmamıştır. Sorunun çözümü için âynı düzenleme kanun teklifi şeklinde birkaç kez hazırlanmış, ancak sonuç alınamamıştır. Konu ile ilgili olarak 2000 yılı içinde hazırladığımız son taslak Bakanlar Kurulu’nda görüşülmüş ve yasalaşması için Meclise sunulmuştur. Bu taslakta arama ve önişletme dönemindeki irtifa ve intifa haklarının işletme döneminde de kullanılabilmesi öngörülmüş, madencilik faaliyetleri için kamulaştırılan gayrimenkule maden işletme faaliyetleri için lüzum kalmadığında, söz konusu gayrımenkulun eski sahibine bedelsiz olarak iade edilmesi teklif edilmiştir.
Dekoratif taşlar, önemli bir iç tüketim ve ihraç maddesidir. Bu maddelerin üretimi, kullanımı ve ihracatı her geçen gün artmaktadır. Bu sektörde faaliyet gösteren işletmelerin önemli bir bölümü Taşocakları Nizamnamesi kapsamında ruhsat almaktadırlar. Bu sektöre ruhsat güvencesi sağlamak için “dekoratif taşlar” ın Maden Kanunu kapsamına alınması için hazırlanan kanun teklifi Türkiye Büyük Millet Meclisine sevk edilmiştir.
14.01.2000 tarihinde Bakanlar Kurulu toplantısında madencilik sektörü ile ilgili bir komite oluşturulmasına karar verilmiştir. Komite Koordinatörü olarak Devlet Bakanı Sayın Safder Gaydalı görevlendirilmiş, Sayın Safder Gaydalı koordinatörlüğünde yapılan çalışmalar sonuçlandırılmış, kurulan çalışma grubu “MADENCİLİK SEKTÖRÜNÜN SORUNLARI, ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ve YENİDEN YAPILANMA” başlığı altında bir rapor hazırlamıştır. 23 Haziran 2000 tarihinde yapılan Bakanlar Kurulu Toplantısında hazırlanmış rapor kapsamında madencilik ile ilgili sorunlar gündeme alınmıştır. Toplantı sonrası madenciliğin sorunlarının, madencilik faaliyetlerini doğrudan etkileyen yasa ve yönetmeliklerin yürütücüsü olan 10 Bakanlıkla. Devlet Bakanı Sayın Safder Gaydalı’nın eşgüdümünde yapılacak toplantılarla çözülmesi ve Bakanlar Kurulu’na getrilmesi doğrultusunda karar alınmıştır.

KÖMÜR

Ülke enerji kaynakları içerisinde önemli yeri olan linyit kömürü üretimmden sorumlu TKİ Genel Müdürlüğü bu dönemde toplam yatırım tutarı yaklaşık 23 milyon dolar olan Tunçbilek Ömerler ve Soma-Eynez Mekanizasyon Projeleri hizmete alınmıştır.
TKİ Genel Müdürlüğü 1999 yılında 242.128.000 m3 dekapaj, 38.644.000 ton kömür üretimi gerçekleşTirmiştir. 2000 yılının ilk altı ayında ise 17 milyon ton kömür üretimi yapmıştır.
24 Haziran 1998 tarihinde 150 mİlyon dolar yatırım hacmine sahip 20 milyon ton/yıl üretim kapasİteli Soma-Eynez Proje